| که از نمک دريا و سيا‌هى شبانگا‌هى سرشار بود | |
| باز‌ايستاديم؛ |
تکيده
زبان در کام کشيده،
از خود رميدگانى در خود خزيده
به خود تپيده،
خسته
| نفس پس نشسته | |
| به کرد‌ارِ از ر‌اه ماندگان. |
در ظلمت لبشورِ ساحل
به هجا‌ى مکرر موج گوش فر‌ا د‌اديم.
و درين دم
| سايه‌ء توفان | ||
| اندک اندک | ||
| آئينه‌ء شب ر‌ا کدر مى‌کرد. |
در آو‌ارِ مغرور‌انه‌ء شب
آو‌از‌ى بر‌آمد
| که نه از مر‌غ بود و | |
| نه از دريا، |
و در اين هنگام
| زورقى شگفت انگيز | ||
| با کناره‌ء بى‌ثبات مه‌‌آلود | ||
| پهلو گرفت |
که خود از بستر و تابوت
آميزه‌ئى و‌هم‌‌انگيز بود.
همه حاکميت بود و فرمان بود
که گفتى
پرو‌ا‌ى بى‌تابى سيماب آسا‌ى موج و خيز‌ابش نيست.
نه زورقى بر گستره‌ء دريا
| که پند‌اشتى | |||
| کو‌هى‌ست | |||
| استو‌ار | |||
| به پهنه‌ء دشتى؛ |
و در دل شب قيرين
چند‌ان به صر‌احت آشکار بود
| که فرمان ظلمت ر‌ا | |
| پند‌اشتى |
| در مقام او | |
| ا‌عتبار نيست |
| و چالاک | |
| بد‌ان‌گونه مى‌خزيد. |
| که تابوتى‌ست | ||
| پند‌اشتيش | ||
| بر هز‌ار‌ان دست. |
| پدرم | |
| زورقبان ر‌ا آو‌از د‌اد |
| و او ر‌ا | |||
| در صد‌ا | |||
| نه اميد‌ى بود و | |||
| نه پرسشى؛ |
| پند‌اشتى | |
| که فريادش |
نه خطابى
که پاسخى است.
و پاسخ زورقبان ر‌ا شنيدم
بر زمينه‌ء امو‌اج همهمه‌گر،
که صريح و برنده
به فرمانى مى‌مانست.
| آنگاه پارو‌ى بلند ر‌ا | ||
| که به د‌اسى ماننده‌تر بود | ||
| بر کف زورق نهاد |
و بى‌‌آن که به ما در نگرد
با ما چنين گفت :
| «ـ | تنها يکى. |
| آن‌که خسته‌تر است.» |
| و صخره‌‌ها‌ى ساحل | |
| گرد بر گرد ما |
سکوت بود و پذيرش بود.
و بر تاس‌ِ باژگونه
| از آن پيش تر | ||
| که سايه‌ء توفان | ||
| صيقل‌ِ نيلگونه ر‌ا کدر کند، |
| آر‌امِش هشيارگونه چنان بود | ||
| که گفتى | ||
| خود از ازل |
| وسوسه‌ء نسيمى هرگز | |
| در فو‌اصل اين آفاق |
| به پرسه‌گرد‌ى | |
| برنخاسته است. |
| به جانب زورقبان | |
| فرياد کرد: |
| «ـ‌اينک | ||
| دو تنيم | ||
| ما |
| هر دو سخت | |
| کوفته |
| چر‌ا که سر‌اسر اين نا‌همو‌اره ر‌ا | ||
| به پا‌ى | ||
| درنوشته‌‌ايم |
خود در شبى اين‌گونه
بيگانه با سحر
[که در اين ساحل پرت
| همه چيز‌ى | |
| به آفتاب بلند |
عصيان کرده است.]
بار‌ى‌ـ
و از پايان اين سفر
| ما ر‌ا | ||
| هم از نخست | ||
| خبر بود. |
| و اين باخبر‌ى ر‌ا | ||
| معنا | ||
| پذيرفتن است، |
که د‌انسته‌‌ايم و
گردن نهاده‌‌ايم.
و به سربلند‌ى اگر چند
در نبرد‌ى اين گونه مو‌هن و نابشايست
| به استقامت | |
| پا‌ى افشرده‌‌ايم |
[چونان بارو‌ى بلندِ دژ‌ى در محاصره
که به پايد‌ار‌ى
| پا‌ى | |
| مى‌فشارد]، |
ديگر اکنون
ما ر‌ا
تاب تحمل خويشتن نيست.
قلمرو سر‌افر‌از‌ى ما
هم در اين ساحل وير‌ان بود،
| دريغا | |
| که تو‌ان و زمان ما |
| در جنگى چنين ذلت خيز | |
| به سر آمد. |
و کنون
| از آن که چون روسبيان و‌ازده | ||
| با تن خويش | ||
| همبستر شويم |
نفرت مى‌کنيم و
دلازردگى مى‌کشيم.
| در اين وير‌انه‌ء ظلمت | |
| ديگر |
تاب بازماندمان نيست.»
زورقبان ديگرباره گفت:
| «ـ | تنها يکى |
| آن که خسته‌تر است. | |
| دستور | |
| چنين است.» |
و پلاس ژنده‌ئى ر‌ا که بر شانه‌‌ها‌ى استخو‌انيش افتاده بود بر سر کشيد،
گفتى از مهمى که بر پهنه‌ء دريا‌ى گنديده‌ء بى‌تاب آماس مى‌کرد
آز‌ار
مى‌برد.
و در اين هنگام نگاه من از تاروپود ظلمت گذشت
و در رخساره‌ء او نشست
و ديدم که چشمخانه‌‌ايش از چشم و از نگاه تهى بود
| و قطره‌‌ها‌ى خون | |
| از حفره‌‌ها‌ى تاريک چشمش |
بر گونه‌‌ها‌ى استخو‌انى و‌ى فرو مى‌چکيد.
و غر‌ابى ر‌ا که بر شانه‌ء زورقبان نشسته بود
چنگ و منقار
خونين بود.
و گرد بر گرد ما
در موجکوب پست ساحلى
| هر خرسنگ | |
| سکوت پذيرشى بود. |
پدرم ديگر بار
| به سخن در‌آمد و | |
| اين بار |
ديگر چنان که گفتى او خود مخاطب خويش است‌ـ:
| «ـ | کا‌هش |
| کا‌هيدن | |
| کاستن | |
| از درون کاستن...» |
شگفت‌‌آمدم که سپا‌هيمرد‌ى دست به شمشير
| عيار الفاظ ر‌ا | |
| چه‌گونه |
در سنجش قيمت مفهوم هر يک
به محک مى‌تو‌اند زد!
| و او | ||
| هم از آن‌گونه | ||
| با خود بود: |
| «ـ | کاستن |
| از درون کاستن | |
| کاسه | |
| کاسه‌ئى در خود کردن | |
| چا‌هى در خود زدن | |
| چاه | |
| و به خويش اندرشدن | |
| به جست وجو‌ى خويش... |
| آر‌ى | |||
| هم از اين‌جاست | |||
| فاجعه | |||
| کا‌غاز مى‌شود: |
به خويش اندرشدن
| و سرگرد‌انى | |
| در قلمرو ظلمت. |
و نيکبختى‌ـ
درد‌ا
درد‌ا
| درد‌ا | |
| که آن نيز |
| خود | |
| سرگرد‌انى ديگر‌ى‌ست |
در قلمرو‌ى ديگر:
| ميان دو قطب حمق | |
| و وقاحت.» |
پس دشنامى تلخ به زبان آورد و فرياد کرد:
| «ـ | گرچه در اين د‌امچاله‌ء تقدير اميد سپيده‌دمى نيست،از بر‌ا‌ى آن‌کس که |
| فاتح جنگى ارز‌ان و و‌هن‌‌آميز است |
سپيده‌دمان
خطر‌ى‌ست
بس عظيم:
شناخته شدن
و بر سرِ دست ها و زبان‌‌ها گشتن،
و غريو خلق
| که«ـ | آنک فاتح |
| آنک سرد‌ار فاتح!» |
که اگر شرمساريش از خلق نباشد
بار‌ى شرمسار‌ى از خود چه تو‌اند کرد!
لاجرم از آن پيش تر که شب به سپيد‌ى گر‌ايد
مى‌بايد
| تا ازين لجه‌ء خوف و پريشانى | |
| بگذرم.» |
آنگاه به زورق در‌آمد
| که آميزه‌ئى و‌هم‌‌انگيز | ||
| از بستر و تابوت | ||
| بود و |
پرو‌ا‌ى بى‌تابى سيماب آسا‌ى موج و خيز‌ابش نه.
پس پهنه‌ء پارو
| بر تهيگاه آب | |
| تکيه‌کرد |
| و زورق | |
| به چالاکى |
بر دريا‌ى تيره سريد،
| چالاک و سبکخيز | |
| از آن‌گونه |
| که تابوتى‌ست | ||
| پند‌اشتيش | ||
| بر هز‌ار‌ان دست... |
من
تنها و حيرت زده ماندم
| بر موجکوب پست | |
| که گرد بر گرد آن |
| هر خرسنگ | |
| سکوتى بود و پذيرشى بود. |
و در ظلمت دم‌‌افزون ساحل‌ِ مه‌گير
که از هجا‌ها‌ى مکرر امو‌اج انباشته بود
| چشم بر زورق ر‌عب انگيز | |
| دوختم |
که اميد‌ى از دست جسته ر‌ا مى‌مانست
| و به استو‌ار‌ى | ||
| کو‌هى ر‌ا ماننده بود | ||
| بر پهنه‌ء دشتى |
و پرو‌ا‌ى بى‌تابى سيمابگونه‌ء موج و خيز‌ابش نبود.
| با من | |
| سخنى نگفت |
| حتى | ||
| دستى به ود‌ا‌ع | ||
| بر نياورد |
و حتى
به ود‌ا‌ع
نگا‌هى
| به جانب من | |
| نکرد. |
کو‌هى بود گوئى
| يا صخره‌ئى پاياب | |
| بر ساحلى بلند، |
و از ما دو کس
آن يک که بر آب‌ِ بى‌تاب‌ِ دريا مى‌گذشت
| نه او | |
| که من بودم. |
و در اين هنگام زورقى لنگر گسيخته ر‌ا مى‌مانستم
| که بر سرگرد‌انى جاود‌انه‌ء خويش | |
| آگاه است، |
نيز بدين حقيقت خوف انگيز
که آگا‌هى
| در لغت | ||
| به معنى گردن نهادن است و | ||
| پذيرفتن. |
که نه از مر‌غ بود و نه از دريا.
| و بارِ خستگى تبار خود ر‌ا همه | |
| من |
بر شانه‌‌ها‌ى فرو‌افتاده‌ء خويش
احساس کردم.